Toen wij het vermoeden kregen dat onze dochter haarzelf beschadigde hebben we allereerst op internet gezocht naar de manier waarop we haar het beste konden helpen. De adviezen waren duidelijk: praat er zonder oordeel met haar over; wordt niet boos en verbiedt het niet. Het was ook duidelijk dat zelfbeschadiging een symptoom is van onderliggende psychische problemen. Onze dochter ontkende in eerste instantie dat ze haarzelf beschadigde en dat hebben we gerespecteerd in de hoop dat ze het alsnog aan ons of aan anderen zou vertellen. We hebben in die tijd regelmatig aangegeven dat ze met alles bij ons terecht kon; dat ze haar nergens voor hoefde te schamen, hoe gek ze het zelf misschien ook vond. Op deze manier hebben we geprobeerd haar te helpen om haar problemen met ons bespreekbaar te maken. Dat is gelukkig gelukt. Uiteindelijk heeft ze het ons verteld en wilde ze graag hulp om het zelfbeschadigen te stoppen.
De eerste stap was dan ook om een psycholoog inschakelen. De meesten van jullie weten vast wel hoe lastig het is om goede professionele hulp te krijgen. Na vijf verschillende psychologen vonden we eindelijk een instelling waar onze dochter op haar plek was. Als ouders hadden we bij elke psycholoog aangegeven dat we als gezin ook een vorm van therapie wilden, omdat we als ouders misschien -onbewust en onbedoeld- de oorzaak of een onderdeel van haar problemen waren. Dat werd door de vijf psychologen pertinent geweigerd, maar bij de laatste instelling was dat gelukkig onderdeel van de behandeling van onze dochter. We zijn nu ruim een jaar als gezin in systeemtherapie en dat is bijzonder waardevol. We bleken gelukkig niet de oorzaak van haar problemen te zijn maar we hebben achteraf beschouwd bepaalde situaties niet altijd even goed doorzien en/of aangepakt. De systeemtherapie is een goede vorm om problemen op een constructieve manier te bespreken en aan te pakken.
Als je iets bespreekbaar wilt maken is het belangrijk dat je de gevoelens van de ander accepteert. In het begin, als onze dochter over haar depressieve gevoelens sprak, antwoordden we haar dat dat helemaal niet nodig was: de zon scheen immers, ze had veel vrienden, ze zag er leuk uit enzovoort. En als ze bang was legden we uit dat dat nergens voor nodig was en dat ze gewoon aan wat leuks moest denken. We probeerden haar direct op te beuren en daarmee gingen we volledig voorbij aan haar gevoelens van dat moment. Daar was ze natuurlijk helemaal niet mee geholpen. Sinds we haar gevoelens zonder oordeel accepteren –hoe verdrietig of beangstigend deze ook zijn- is ze veel opener geworden over haar zorgen en gedachten en kunnen we haar veel beter helpen.
Wat ook geholpen heeft om de zelfbeschadiging bespreekbaar te maken is dat we onze dochter daarin alle ruimte hebben gegeven. We hebben het nooit veroordeeld, afgekeurd of verboden. Als we merkten dat het niet goed met haar ging probeerden we haar uit die sfeer te halen door afleiding te bieden (wandelen, praten, TV-kijken etc.). Als dat niet hielp -en dat was vaak zo- lieten we haar gewoon haar gang gaan. Terwijl onze dochter dan op haar kamer aan het snijden was gingen wij rustig door met onze bezigheden. Na verloop van tijd ging een van ons dan naar haar toe om haar te knuffelen en te troosten, om de wonden te verzorgen (eventueel naar de hap of seh) en om te praten als zij daar behoefte aan had. Dit gebeurde zo'n twee jaar lang vrijwel dagelijks. Nu snijdt ze bijna niet meer. Toevallig vanmorgen nog een klein wondje, maar de laatste keer was zeker weken geleden en de keer daarvoor ook. Dankzij de therapieën -ze is aan het tweede jaar bij de instelling begonnen- zijn de onderliggende psychische problemen duidelijk geworden en leert ze daar op een gezondere manier mee omgaan. Ze is er nog niet, maar ze heeft enorme stappen gezet.
Dat brengt me op het allerbelangrijkste om de zelfbeschadiging bespreekbaar te maken. Wij hadden het niet bespreekbaar kunnen maken als onze dochter het niet bespreekbaar had willen maken. Het moet van twee kanten komen. Onze dochter heeft het aangedurfd om ondanks al haar schaamte, ondanks haar angst voor de reacties, om ondanks alles waar ze bang voor was tóch de stap te zetten om ons in te lichten, de stap gezet om haar te laten helpen.
Tot zover mijn vijf bespreekbaar-maken-tips. Mijn handleiding voor het bespreekbaar maken van zelfbeschadiging (en tal van andere zaken) is het gedicht 'Luisteren' van Leo Buscaglia (1924 - 1998). Dat heb ik eerder al eens gedeeld:
http://www.stichtingzelfbeschadiging.nl/...3/#p590873
Laatst kwam ik de complete Engelse versie tegen en die wil ik jullie niet onthouden:
Please Listen
When I ask you to listen to me
and you start giving me advice,
you have not done what I asked.
When I ask you to listen to me
and you begin to tell me why
I shouldn’t feel that way,
you are trampling on my feelings.
When I ask you to listen to me
and you feel you have to do something
to solve my problem,
you have failed me,
strange as that may seem.
Listen! All I ask is that you listen.
Don’t talk or do – just hear me.
Advice is cheap; 20 cents will get
you both Dear Abby and Billy Graham
in the same newspaper.
And I can do for myself; I am not helpless.
Maybe discouraged and faltering,
but not helpless.
When you do something for me that I can
and need to do for myself,
you contribute to my fear and
inadequacy.
But when you accept as a simple fact
that I feel what I feel,
no matter how irrational,
then I can stop trying to convince
you and get about this business
of understanding what’s behind
this irrational feeling.
And when that’s clear, the answers are
obvious and I don’t need advice.
Irrational feelings make sense when
we understand what’s behind them.
Perhaps that’s why prayer works, sometimes,
for some people – because God is mute,
and he doesn’t give advice or try
to fix things.
God just listens and lets you work
it out for yourself.
So please listen, and just hear me.
And if you want to talk, wait a minute
for your turn – and I will listen to you.
